Trong lịch sử Trung Hoa, Từ Hi Thái hậu (1835 - 1908) được đánh giá là một trong những người phụ nữ quyền lực nhất. Bà vốn là phi tần của Thanh Văn Tông Hàm Phong Đế, là mẹ đẻ của Đồng Trị Hoàng đế. Tuy nhiên, ngay cả khi Hoàng đế Đồng Trị và Quang Tự còn tại vị thì bà vẫn nắm toàn quyền trong gần 50 năm.

Chính vì quyền lực như thế nên trong những năm ngồi ở vị trí Thái hậu, bà Từ Hi bị nhận không ít chỉ trích về việc lạm quyền cũng như sống xa xỉ, trái đạo đức của mình. Một trong số đó phải kể đến thói quen ăn uống xa xỉ bậc nhất, mỗi bữa ăn lên đến 100 món, hàng trăm người hầu cận... và khiến người đời phải tò mò, kinh sợ. 

Theo đó, mỗi bữa ăn của giới hoàng tộc đều do phủ nội vụ đảm nhận. Những người hầu cũng đều được tuyển chọn gắt gao, riêng gian bếp là nơi tập trung của những vị đầu bếp giỏi nhất Trung Hoa, các nguyên vật liệu đều thuộc hàng cực phẩm. Thông thường, Từ Hi Thái hậu sẽ có 2 bữa ăn chính với hơn 100 món được chế biến cầu kỳ, 2 bữa ăn nhẹ với 40 - 50 món. Theo sử sách, vị chi, Từ Hi Thái hậu sẽ tiêu hao khoảng 100 lượng bạc cho riêng nhu cầu ăn uống của bản thân mỗi ngày.

Khi dùng bữa, thái giám thân cận sẽ giới thiệu từng món ăn, dùng đũa bạc để thử độc trước và gắp cho Từ Hi Thái hậu những món vừa ăn. Với khối lượng thức ăn lên đến hàng trăm món, bà chỉ ăn mỗi món từ 1 đến 2 miếng. Phần thức ăn thừa sẽ được đổ bỏ hoặc thưởng cho cung nữ, thái giám. Tất nhiên, nhiều món trong số chúng đều còn mới nguyên như lúc vừa dâng lên và những người được thưởng thức đều coi đây là một vinh dự. 

Vậy tại sao dù chẳng thể nào ăn hết 100 món ăn như thế nhưng Từ Hi Thái hậu vẫn giữ thói quen ăn uống xa xỉ này? Những sử gia, những nhà phân tích đã xét đến 2 nguyên nhân chính:

Thứ nhất là liên quan đến lối sống xa hoa của Từ Hi Thái hậu. Bà không chỉ chi tiêu hoang phí, không tiếc ngân lượng trong chuyện ẩm thực mà còn nhiều phương diện khác trong cuộc sống. Điều này là cách để Từ Hi Thái hậu thể hiện thân phận cao quý, một người đứng trên vạn người. 

Nói đến việc ăn uống cầu kỳ của Từ Hi Thái hậu, không thể không nhắc đến bữa tiệc Tết xuân Canh Tý (1874). Bữa tiệc này được tổ chức trong vòng 7 ngày 7 đêm, chi phí tương đương với 374 ngàn lượng vàng và có đến 1750 người phục dịch. Thực đơn trong buổi tiệc gồm 140 món, trong đó có nhiều món nổi bật nhưng có phần kinh dị như: sâm thử, não hầu, trứng công, tượng tinh... 

Thứ hai, đây chính là cách Từ Hi Thái hậu tự bảo vệ chính mạng sống của mình. Càng ở vị trí cao, họ càng phải biết cách để che giấu bản thân. Một trong số đó là không được để lộ thói quen ăn uống và Từ Hi Thái hậu cũng vậy. Các món ăn được sắp xếp không theo quy luật nào, những món hôm sau sẽ không được trùng với các món hôm sau và thái giám sẽ phải thử món ăn trước.

Trên thực tế, cách làm này của Từ Hi Thái hậu quả thực có hiệu quả bởi ngay cả những người hầu thân cận nhất cũng không biết được sở thích ăn uống của bà. Ngoài ra, việc bàn luận về sở thích ăn uống của Từ Hi Thái hậu cũng là phạm thượng, ai vi phạm sẽ bị quy vào tội chết. 

Dù nổi tiếng với thói quen ăn uống xa xỉ nhưng kiến thức về ẩm thực của Từ Hi Thái hậu cũng khiến những bậc chuyên gia phải kinh ngạc. Điều này đã được viết trong "Thanh Cung Thập Tam Hoàng Triều" cũng như minh chứng rõ nhất là những món ăn do chính bà nghĩ ra để thiết đãi các sứ thần phương Tây trong ngày 23 tháng Chạp năm 1873.

Cho đến nay, những câu chuyện về lối sống xa hoa, thói quen ăn uống xa xỉ của Từ Hi Thái hậu vẫn được lưu truyền và trở thành chủ đề được nhiều người tò mò, quan tâm.